ریه سیاه در کارگران معدن زغال سنگ

ریه سیاه، بیماری شایع در کارگران زغال سنگ؟

پنیوموکنیوسیس (Pneumoconiosis) یا ریه سیاه، بیماری ریوی است که می تواند در اثر استنشاق طولانی مدت گرد زغال سنگ به وجود آید. گرد زغال از ذرات خطرناک حاوی کربن تشکیل می شود که کارگران زغال سنگ در معرض استنشاق آن هستند. در نتیجه ریه سیاه بیشتر یک بیماری شغلی به حساب می آید و یکی از بیش از 200 نوع فیبروز ریوی است. در اثر حفاری در سنگ های معدنی حاوی سیلیکا، کارگران زغال سنگ ممکن است در معرض گرد سیلیکا نیز قرار گیرند که در دراز مدت باعث سیلیکوسیس ریوی خواهد شد.

با این حال تمام کارگران مشغول در معادن زغال سنگ به این بیماری مبتلا نخواهند شد. پژوهش های اخیر نشان می دهند که در حدود 16% از کارگران معدن در آمریکا به این بیماری دچار می شوند. اگرچه این آمار در سال های گذشته افزایش یافته است. این پدیده ممکن است به دلیل روش های نوین حفاری باشد که باعث افزایش میزان استخراج زغال سنگ در مدت زمان مشخص در معادن می شود. به این ترتیب نرخ تولید گرد زغال سنگ و تماس کارگران با آن افزایش می یابد.

ریه سیاه و تاثیر بر بدن

در اثر تنفس گرد زغال سنگ، ذرات به همراه جریان هوای تنفسی به کیسه های هوا در اعماق ریه وارد می شوند. پس از نشست ذرات به داخل ریه، بافت های داخلی ریه در صدد دفع ذرات بر می آیند. این عمل باعث ایجاد التهاب در بافت ریه خواهد شد. در برخی موارد التهاب ایجاد شده به حدی شدید است که باعث ایجاد زخم بر روی بافت ها می شود. اثرات تنفس گرد زغال سنگ ممکن است تا سال ها مشخص نشود و علائم بیماری پس از مدت زیادی بروز کند.

شدت التهاب و زخم در پنیوموکنیوسیس به دو دسته ساده و پیچیده تقسیم می شود. در حالت ساده، X-Ray و یا CT scan از قفسه سینه مقدار کمی از زخم را نشان می دهد که به صورت برآمدگی های دایره ای کوچک نمایان می شوند. در پنیوموکنیوسیس پیچیده (که با نام فیبروز پیشرفته نیز شناخته می شود) زخم های شدیدی در بخش های وسیعی از ریه پدیدار می شود. هر دو حالت بر روی تنفس تاثیرات منفی خواهد گذاشت.

علائم 

همانطور که بیان شد، بروز علائم بیماری ریه سیاه سال ها به طول می انجامد. در مراحل اولیه بیماری، بیشترین علائم سرفه، تنگی نفس و احساس تنگی قفسه سینه است. در برخی موارد خلط سیاه همراه با سرفه گزارش شده است. این علائم در ابتدا در اثر فعالیت های شدید نمایان می شوند اما با پیشرفت بیماری به طور عادی نیز بروز می کنند. در صورت بروز زخم های شدید، میزان جذب اکسیژن از طریق ریه ها کاهش می یابد که منجر به کاهش سطح اکسیژن خون خواهد شد. این امر باعث افزایش تنش بر دیگر ارگان ها مانند قلب  و مغز شده و می تواند علائم دیگری را پدید آورد.

تشخیص

برای تشخیص این بیماری آزمایش مشخصی وجود ندارد. اگر در مورد علائم خود نگران هستید، با پزشک مرتبط مشاوره کنید. در این صورت اطلاعات زیر می تواند به تشخیص بیماری بسیار کمک کند:

• علائم و زمان بروز آن
• روش های درمانی پیشین در خصوص علائم
• سابقه شغلی، نوع مسئولیتی که در زمان کار بر عهد بوده و مدت زمان آن
• موادی که در مدت اشتغال با فرد در تماس بوده و شرایط استفاده از تجهیزات محافظ
• سابقه استعمال دخانیات
• سوابق پزشکی از جمله X-Ray و CT Scan ریه

پس از بررسی، پزشک شما اقدام به انجام آزمایشات فیزیکی و تست تنفس برای سنجش توان تنفسی شما خواهد کرد. تست های بصری مانند X-Ray یا CT Scan نیز برای تشخیص میزان و مکان التهاب و زخم، ممکن است تجویز شود.

عکس وسط: ریه فرد مبتلا به ریه سیاه در مراحل ابتدایی. عکس راست: ریه درگیر با ریه سیاه پیشرفته

مقایسه ریه فرد سالم و فرد مبتلا به ریه سیاه (منبع: www.npr.org)

درمان ریه سیاه؟

متاسفانه درمانی برای بازگشت صدمات ناشی از این بیماری وجود ندارد. اما اقدامات خاصی را می توان جهت جلوگیری از پیشرفت بیماری، کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی انجام داد.

پس از تشخیص شدت و میزان پیشرفت بیماری، پزشک مربوطه می تواند بهترین روند درمان را تجویز کند. دارو درمانی و روش های درمانی تنفسی برای بازگشایی مجاری تنفسی و کاهش التهاب، می تواند موثر باشد. در بیشتر موارد توانبخشی ریوی، تمرینی برای کمک به بیماران مبتلا به عارضه های تنفسی، برای کمک به بهبود شرایط بیماران تجویز می شود.

با شدت گرفتن التهاب ها وزخم های داخلی ریه، برای کمک به تامین میزان اکسیژن مورد نیاز، دستگاه های اکسیژن کمکی تجویز خواهد شد. اگرچه در ابتدا تنها در زمان فعالیت های شدید نیاز می شود اما با پیشرفت بیماری و تشدید علائم ممکن است به صورت دائم به وجود تجهیزات کمک تنفسی نیاز شود. در موارد بسیار حاد و نادر ممکن است نیاز به پیوند ریه باشد.

ریه سیاه و زندگی

برنامه معاینه منظم و درمان، عضو ثابت برنامه زندگی بیمار مبتلا به ریه سیاه است. فرد بیمار باید به صورت منظم تحت تست عملکرد ریه، X-Ray قفسه سینه و غیره برای بررسی وضعیت بیماری و همچنین چکاب برای سرطان ریه، قرار گیرد. علاوه بر آزمایشات منظم که توسط پزشک انجام می گیرد، فرد بیمار با انجام اقداماتی ساده و روزمره می تواند مراقب وضعیت سلامت خود باشد:

• حفظ وزن مناسب و تغذیه سالم و متعادل
• ورزش و فعالیت فیزیکی منظم البته با اجتناب از اعمال فشار بیش از حد
• پیشگیری از ابتلا به بیماری های عفونی تنفسی (مانند تزریق سالانه واکسن آنفولانزا)
• پایش وضعیت علائم بیماری و مراجعه فوری به پزشک در صورت تشدید هر کدام از علائم

ریه سیاه و پیشگیری؟

خوشبختانه بیماری ریه سیاه قابل پیشگیری است، به همین منظور اوشا (OSHA: Occupational Safty and Health Administration) دستورالعمل های پیشگیرانه برای کارگران معادن تعیین کرده است. بر این اساس استفاده از ماسک مناسب، شست و شوی قسمت های پوستی در تماس با گرد زغال، و پاکسازی لباس و صورت و دست ها قبل از خوردن و آشامیدن. به علاوه در شرایطی که تراکم گرد زغال در محیط بالا باشد، حضور کارگران باید به یک شیفت محدود شود.

 

منبع: American lung assosiation