مضرترین ذرات آلاینده هوا به نام قاتلان نامرئی شناخته می شوند و جزو ریزترین مواد شناخته شده در جو زمین هستند. طبق آمار از هر 10 نفر ما، 9 نفر هوای حاوی سطوح آلاینده بیش از حد مجاز سازمان بهداشت جهانی را تنفس می کنیم. در متن پیش رو سعی داریم تا شما را به سه دسته اصلی این نوع ذرات آشنا کنیم و بدانیم که مضرترین ذرات آلاینده هوا چه اندازه ای هستند.
منظور از مضرترین ذرات آلاینده هوا چیست؟
مضرترین ذرات آلاینده هوا به هر ترکیبی از ذرات جامد یا مایع ریز اطلاق می شود که در هوایی که تنفس می کنیم شناور هستند. این ذرات میکروسکوپی که ذرات معلق یا Particulate Matter خوانده می شوند زمان بررسی های علمی با مخفف PM شناخته می شوند، در اندازه های مختلف، ترکیب شیمیایی و سایر عوامل محیطی وجود دارند.
مضرترین ذرات آلاینده هوا برای دیدن با چشم، خیلی کوچک هستند، اما زمانی که به اشباع کافی در محیط برسند می توانند مات شوند. این امر مسئله ای ساده به نظر می رسد، اما هیچ مسئله ای در مورد حضور مضرترین ذرات آلاینده هوا، ساده نیست. آنها می توانند با نیتروژن و ترکیبات آلی فرّار ترکیب شوند تا مشکلات تنفسی و سایر خطرات نامطلوب برای سلامتی ایجاد کنند.
منابع PM
مضرترین ذرات آلاینده هوا در اندازه ها و اشکال مختلفی وجود دارند و می توانند از صدها ماده شیمیایی مختلف ساخته شوند. برخی از آنها مستقیما از یک منبع منتشر می شوند، مانند کارگاه های ساختمانی، جاده های آسفالت نشده، مزارع، دودکش ها یا آتش سوزی ها.
در کنار این موارد، بیشترین نوع از مضرترین ذرات آلاینده هوا در جو، در نتیجه واکنش های پیچیده مواد شیمیایی مانند دی اکسید گوگرد و اکسیدهای نیتروژن که آلاینده های ساطع شده از نیروگاه ها، صنایع و خودروها هستند، تشکیل می شوند.
اندازه مضرترین ذرات آلاینده هوا
مضرترین ذرات آلاینده هوا در سطح ماکروسکوپی یکسان به نظر می رسند اما خود ذرات در اندازه های مختلف وجود دارند. برخی از آن ها کوچکتر از یک تار مو هستند. این تفاوت های اندازه به نحوه تعامل هر نوع ذره کمک می کند و بر سلامت ما نیز تأثیر می گذارد.
به عنوان مثال، بدن ما می تواند به راحتی با بیشتر ذرات بزرگتر مقابله کند. ما فقط سرفه یا عطسه می کنیم تا آنها را بیرون بیاوریم. گلو و ریه های ما مانند یک فیلتر عمل می کنند، بنابراین ذرات بزرگتر نمی توانند به عمق بدن ما وارد شوند. با این حال، ذراتی وجود دارد که ما هیچ دفاعی در برابر آنها نداریم. این ذرات می توانند یا در ریه ما جا بگیرند و یا به جریان خون ما برسند.
محققان اندازه مضرترین ذرات آلاینده هوا را در سه دسته کلی طبقه بندی می کنند.
ذرات درشت (PM10):
این نوع از مضرترین ذرات آلاینده هوا، بزرگترین ذرات هستند، مانند گرد و غبار ناشی از باد، با قطر آیرودینامیکی به اندازه 2.5 تا 10 میکرون. بیشتر آن توسط ریه های ما، با سرفه و عطسه، متوقف می شود.
ذرات ریز (PM2.5):
بیشتر ذراتی که می توانند بر سلامت ما تأثیر منفی بگذارند در دسته بندی ریز قرار می گیرند. قطر این ذرات حداقل 2.5 میکرون یا کمتر است. این نوع از مضرترین ذرات آلاینده هوا، شامل مواردی مانند دود و مه می شوند.
ذرات بسیار ریز (PM1):
کوچکترین ذرات، قطری کمتر از 100 نانومتر دارند. ذرات بسیار ریز می توانند از هر بافت ریه مستقیما وارد جریان خون شوند. پس از آن می توانند همراه با سلول های خونی و اکسیژن در سراسر بدن شما گردش کنند. اثرات دقیق این PM1 بر سلامت انسان ناشناخته باقی مانده است، زیرا مطالعات بسیار کمتری در مورد این نوع از مضرترین ذرات آلاینده هوا، وجود دارد.
از آنجایی که مضرترین ذرات آلاینده هوا می توانند از منابع متعددی به دست بیایند، اغلب با اندازه های مختلف مخلوط می شوند. برخی از آنها حتی می توانند به صورت مایع یا جامدات معلق در مایع وجود داشته باشند. همچنین انواع مختلفی از ذرات معلق در هوا را بسته به محل زندگی و زمان سال پیدا خواهید کرد.
خطرات مربوط به PM1 و PM2.5
مضرترین ذرات آلاینده هوا در اندازه های مختلفی یافته شده اند. در حالی که آلودگی ذرات می تواند حتی افراد سالم را نیز تحت تأثیر قرار دهد، اما اگر بیماری قلبی یا ریوی یا دیابت دارید، همچنان در معرض خطر بالاتری برای عوارض شدید ناشی از قرار گرفتن در معرض قرار خواهید داشت که ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشد.
افراد مسن و کودکان نیز در معرض این خطرات هستند. اگر فعالیت بدنی داشته باشید حتی بدتر می شود. ورزش و فعالیت بدنی باعث می شود که شما سریعتر و عمیق تر نفس بکشید که ذرات بیشتری را به داخل ریه هایتان می‌کشد.
علائم زیر می تواند نشان دهنده این موضوع باشد که شما در معرض مضرترین ذرات آلاینده هوا قرار گرفته اید.
- سوزش چشم، بینی یا گلو
- سرفه کردن
- سفتی و ناراحتی قفسه سینه
- خستگی غیر معمول
- تنگی نفس
در نهایت، مضرترین ذرات آلاینده هوا در همه اشکال و اندازه ها وجود دارد، اما به طور کلی به سه دسته درشت، ریز و فوق ریز دسته بندی می شود. همه آنها می توانند به ریه های ما آسیب بزنند، اگرچه اثرات نامطلوب متفاوتی دارند. در حالی که بدن ما می تواند بیشتر دانه های درشت را دفع کند، ما هیچ حفاظتی در برابر چیزهای کوچکتر یا VOCهایی که اغلب همراه آنها هستند، نداریم.
برخی از ترکیبات آلی نیمه فرّار حتی می توانند از ریه های ما عبور کرده و وارد خون ما شوند تا بر سایر قسمت های بدن از جمله مغز ما تأثیر بگذارند. اگر از مشکلات تنفسی رنج نمی برید، برخورد با مضرترین ذرات آلاینده هوا، ممکن است اثرات قابل مشاهده ای نداشته باشد. اما اگر به طور مکرر در معرض تماس باشید، در طول سال ها، می توانند باعث مرگ زودرس و سایر مشکلات شدید سلامتی شوند.