در سال های اخیر هوایی که ما تنفس می کنیم به سطوح خطرناک آلودگی رسیده است. بعضا دیده شده که افرادی بدون هیچ مشکل تنفسی شناخته شده ای به اورژانس های بیمارستان مراجعه می کنند. هوای آلوده‌ای که استنشاق می کنیم، ازن، دی اکسید نیتروژن، ذرات معلق، ذرات اگزوز گازوئیل و غیره را به ریه های ما تزریق می کند. این میان می توان با استفاده از برخی مواد خوراکی و تغذیه سالم در هوای آلوده، سطح این آلودگی ها را در بدن کاهش داد. با ما همراه باشید تا بتوانیم پاسخ سؤال «آیا سالم خوردن ما را در مقابل آلودگی حفاظت می کند» را تشریح کنیم.
یک تجربه
مویس ولاسکوئز – مانوف در سال 2017، تجربه ای از زندگی خود را با ما به اشتراک می گذارد که خواندن آن خالی از لطف نیست. او در وبلاگ خود نوشته است: «در هفته های اخیر، آتش سوزی های جنگلی بخش هایی از کالیفرنیای شمالی را ویران کرده و دست کم ۴۲ نفر را کشته. کل محله ها را سوزانده و هزاران نفر را فراری داده است. من در سمت شرقی خلیج سانفرانسیسکو زندگی می کنم. هفته گذشته برای چند روز، وقتی خاکستر روی لباسم می بارید و خورشید رنگ قرمز آخرالزمانی داشت، کیفیت هوا بدتر از پکن به نظر می رسید. آتش ها اکنون مهار شده اند، اما این هفته بخش های وسیعی از کالیفرنیای شمالی با دود زیادی در هوا مواجه شدند که توصیه شد برای چند روز، کودکان در داخل خانه نگه داشته شوند».
بدیهی است که در چنین شرایط خاصی، بهترین راه برای محافظت از خود در برابر آلودگی، اجتناب از استنشاق هوا است. اما اگر اجتناب غیرممکن باشد، می توان گفت که گزینه دیگری وجود داشته باشد. بهتر است در چنین وضعیت هایی تغذیه سالم در هوای آلوده را در نظر داشته باشید. یک مجموعه کوچک اما رو به رشد از تحقیقات نشان می دهد که غذاهای مدیترانه ای، میوه ها، سبزی ها، ماهی، غلات کامل و آجیل، ممکن است از بدن در برابر آسیب های مربوط به آلودگی هوا محافظت کنند.
نگرانی اصلی ما زمان برنامه ریزی برای تغذیه سالم در هوای آلوده
هنگامی که اثرات آلودگی هوا بر بدن انسان را بررسی می کنیم، دانشمندان بیشترین نگرانی را در مورد ذرات ریز دارند. ذرات کوچکتر از 2.5 میکرون یا حدود یک سی ام عرض یک موی انسان، می توانند به راحتی وارد بدن ما شوند. ذرات ریز به اعماق ریه نفوذ می کنند، ممکن است وارد جریان خون شوند و باعث ایجاد نوعی التهاب با درجه پایین و استرس اکسیداتیو شوند که تصور می شود به مرور حال فرد را بدتر می کند.
این مورد حتی باعث ایجاد بسیاری از بیماری های مزمن شود. آسم تنها نگرانی ما در این وضعیت نیست. قرار گرفتن در معرض هوای بد با افزایش خطر بیماری قلبی، سرطان و زوال عقل مرتبط است. حتی ممکن است خطر ابتلا به دیابت را هم افزایش دهد.
تحقیقات نشان داده اند که تغذیه سالم در هوای آلوده می تواند ما را از این نوع بیماری ها محافظت کند. در واقع رژیم غذایی اثرات آلودگی هوا را نه با محافظت مستقیم از بدن مانند ماسک، بلکه با کمک به بدن برای مقابله با اثر ذرات ریز و خطرناک، کاهش می دهد.
مطالعات علمی در مورد تأثیر تغذیه سالم در هوای آلوده
برای درک بهتر این مسئله اجازه دهید برخی از مطالعات انجام شده را با هم مرور کنیم.
بررسی علمی تأثیر امگا 3 در کاهش آلودگی
در یک مطالعه کوچک، دانشمندان آژانس حفاظت از محیط زیست، روزانه به 29 فرد میانسال به مدت یک ماه روغن ماهی یا روغن زیتون داده و سپس آنها را به مدت دو ساعت در معرض آلودگی ذرات معلق قرار دادند. به عنوان یک قاعده، هرچه ضربان قلب فرد کمتر باشد، احتمال حمله قلبی بیشتر است. کسانی که روغن زیتون مصرف کردند، با استنشاق آلودگی، تغییرات ضربان قلبشان کاهش یافت. سطح کلسترول LDL و تری گلیسیرید ناسالم نیز افزایش یافت. این موارد دو عامل خطرناک برای بیماری قلبی هستند.
اما کسانی که روغن ماهی مصرف کردند، واکنش مشابهی را نداشتند. به نظر می رسید که این مکمل واکنش آنها را نسبت به ذرات وارد شده به بدن کاهش می دهد و خطر تأثیر آلودگی بر بدن را کمتر می کند. این که روند این تأثیر چگونه پیش می رود، هنوز مشخص نیست اما مشخص است که تغذیه سالم در هوای آلوده حتما ما را مصون نگه می دارد.
البته نظر پزشکان این است که اثرات ضد التهابی اسیدهای چرب امگا 3 که در روغن ماهی به وفور یافت می شود و اثرات مستقیم آن اسیدها بر سیستم عصبی، ممکن است تا حدی مسئول این نوع از حفاظت باشد.
بررسی علمی تأثیر سبزی و ویتامین ها بر آلودگی
در یک مطالعاتی دیگر، دانشمندان دانشگاه کالیفرنیا، لس آنجلس، نشان دادند که نوشیدن عصاره جوانه کلم بروکلی به مدت چهار روز، می تواند میزان التهابی را که در تنفس افراد پس از قرار گرفتن در معرض آلودگی اگزوز گازوئیل ایجاد می شود، کاهش دهد. مطالعه دیگری که توسط دانشمندان دانشگاه کلمبیا انجام شد، به یافته ای مشابه، اما با ویتامین ها دست یافت. ویتامین های B می توانند از تأثیر آلودگی ذرات معلق بر تغییرات ضربان قلب و تحریک التهاب جلوگیری کنند.
جیا ژونگ، اپیدمیولوژیست دانشگاه کلمبیا و نویسنده اصلی این مطالعه، بر این باور است که آلودگی می تواند «ژن های بد» را فعال کند. ویتامین های B ممکن است این ژن های بالقوه خطرناک را ساکت نگه دارند. مطالعه دیگری که در مکزیک انجام شد، نشان داد که ویتامین های C و E وقتی به کودکان مبتلا به آسم داده می شوند، می توانند از افزایش عملکرد ازن در ریه جلوگیری کنند.
کدام مکمل های برای تغذیه سالم در هوای آلوده مناسب هستند؟
زمان تهیه یک لیست برای تغذیه سالم در هوای آلوده به این مهم توجه ویژه داشته باشید که مصرف بیش از حد مکمل ممکن است نوع دیگری از آسیب را ایجاد کند. پس استفاده از این موارد باید کاملا کنترل شده باشد. تعدادی از مطالعات نشان داده اند افرادی که ویتامین های خاص، از جمله E و B، را به صورت منظم استفاده می کنند، نسبت به افرادی که این ویتامین را مصرف نمی‌کنند، کمتر در معرض خطر ابتلا به سرطان هستند.
مطالعات پژوهشگران حاکی از آن است افرادی که مقدار زیادی میوه، سبزی ها و غلات کامل مصرف می‌کنند کمتر در معرض ابتلا به بیماری های مزمن و دژنراتیو هستند؛ بنابراین سال ها پیش، برخی از محققان پیشنهاد کردند که آنتی اکسیدان های رژیم غذایی، از جمله ویتامین ها، می توانند اثرات آلودگی هوا بر بدن انسان را کاهش دهند. آنتی اکسیدان ها از نظر تئوری از ما در برابر آسیب های ناشی از پرو اکسیدان ها محافظت می کنند.
به یاد داشته باشید که استفاده از این مکمل ها در کنار تغذیه سالم، به صورت مستقیم از ما محافظت نمی کنند اما تأثیر مناسبی برای مقاوم سازی بدن دارند. ترکیب سولفورافان که در مواد غذایی مانند کلم بروکلی، کلم بروکسل و سایر سبزی‌های چلیپایی یافت می شود، نمونه ای از این موارد است. اینها به جای خنثی کردن مستقیم پرو اکسیدان ها، بدن ما را وادار می کند تا سیستم دفاعی خود را تقویت کرده و بدن را سم زدایی کند.
یک بدن سالم برای غلبه بر هر ناملایمتی به حمایت و نگهداری احتیاج دارد. از این رو مهم است که در کنار برنامه ریزی برای تغذیه سالم در هوای آلوده، روزانه 15 تا 30 دقیقه ورزش، پرانایاما برای ریه ها و استراحت کافی داشته باشید. این نکته را فراموش نکنید که استفاده از مکمل های دارویی تا زمانی مناسب است که از حد مورد نیاز بدن تجاوز نکند.
منابع